بلاگ نبض
فردا (۱۱ آذر) ساعت حدود ۱۵ به وقت تهران اتریوم ۲.۰، به‌روزرسانی بزرگ اتریوم که مدت‌هاست منتظرش هستیم، راه‌اندازی خواهد شد. وضعیت فعلی چگونه است و چه اتفاقی در ادامه رخ خواهد داد؟
تاریخ ۴ نوامبر (۱۴ آبان)، برای توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم نقطه عطف مهمی بود. دنی رایان (Danny Ryan)، یکی از توسعه‌دهندگان اتریوم، در وبلاگ بنیاد اتریوم پستی منتشر کرد که خبر از تأیید انتشار مشخصات نسخه v1.0 به‌روزرسانی پرسروصدا و موردانتظار اتریوم ۲.۰ می‌داد. این نسخه آدرس قرارداد سپرده‌گذاری اصلی آن را نیز شامل می‌شد. پس از اعلام این خبر، هر کسی که قصد داشت به‌عنوان اعتبارسنج در شبکه اصلی اتریوم ۲.۰ مشارکت کند، اکنون می‌تواند حداقل ۳۲ اتریوم را سهام‌گذاری کند.
نتایج اولیه امیدوارکننده به نظر می‌رسید. تنها در هشت ساعت اول، ۱۴,۰۰۰ اتریوم معادل ۵ میلیون دلار سهام‌گذاری شد. با این حال توسعه‌دهندگان حداقل مجموع ۵۲۴,۲۸۸ اتریوم از ۱۶,۳۸۴ اعتبارسنج را برای راه‌اندازی شبکه اصلی که با نام بیکن چین (beacon chain) شناخته می‌شود، تعیین کرده بودند. این هدف باید هفت روز قبل از راه‌اندازی نهایی یعنی در تاریخ ۲۴ نوامبر (۴ آذر) محقق می‌شد، که این اتفاق هم افتاد.
مسیر شاردینگ؛ سرعت تراکنش‌ها
با رسیدن تعداد کوین‌های سهام‌گذاری‌شده به حد نصاب موردنظر برای آغاز کار بیکن چین، اتریوم ۲.۰ در آستانه راه‌اندازی قرار گرفته است. اما گام‌های بعدی چیست و چه موقع اتریوم می‌تواند کاملاً مقیاس‌پذیر شود؟
راه‌اندازی بیکن چین، فاز صفر در نقشه راه اتریوم ۲.۰ است. پیشرفت قابل‌توجه بعدی برای سال ۲۰۲۱ در نظر گرفته شده که شامل راه‌اندازی ۶۴ زنجیره شاردینگ خواهد بود. این زنجیره‌ها با سازوکار اجماع مبتنی بر اثبات سهام (PoS) عمل خواهند کرد و توسط افرادی که اتریوم سهام‌گذاری کرده‌اند، اعتبارسنجی خواهند شد. با این حال زنجیره‌های شارد در حالت اولیه خود نمی‌توانند از قراردادهای هوشمند و حساب‌های کاربری پشتیبانی و حمایت کنند.
احتمالاً مهم‌ترین نقطه عطف برای اکوسیستم فعلی اتریوم، فاز ۱٫۵ باشد، زمانی که شبکه اصلی اتریوم به‌عنوان یک زنجیره شارد به بیکن چین می‌پیوندد. این موضوع اتریوم را کاملاً به اجماع مبتنی بر اثبات سهام منتقل می‌کند. این اتفاق هم قرار است در سال ۲۰۲۱ صورت گیرد، اما هنوز تاریخ دقیقی برای آن تعیین نشده است.
تنها زمانی که مرحله نهایی فاز ۲ فرا برسد، این امکان به وجود خواهد آمد که تأثیر کامل ارتقاء اتریوم ۲.۰ را بر مقیاس‌پذیری شبکه ارزیابی کنیم. در آن زمان شاردها کاملاً عملیاتی می‌شوند و از قراردادهای هوشمند و انواع تراکنش‌ها پشتیبانی به عمل می‌آورند. با این حال، این اتفاق ممکن است دو سال دیگر به طول بیانجامد. بنیاد اتریوم در نقشه راه اتریوم ۲.۰ گفته است که فاز ۲ هنوز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد. این اظهارات تأیید می‌کند که توسعه فاز ۲ هنوز تکمیل نشده است.
هیچ راهکار جامعی وجود ندارد
حتی اگر همه فازهای نقشه راه در ۱۸ ماه آینده به سرانجام برسند، که احتمال آن زیاد نیست، پتانسیل مقیاس‌پذیری کامل اتریوم ۲.۰ تا قبل از سال ۲۰۲۲ قابل‌مشاهده نخواهد بود. با این حال، به‌جای تمرکز بر توسعه اتریوم ۲.۰ به‌عنوان بازی مرگ و زندگی، بهتر است نگاه جامعی به تکامل اکوسیستم اتریوم طی سال‌های پیش‌رو داشته باشیم.
علی‌رغم انتقاداتی که وجود دارد، تا زمان توسعهٔ کامل اتریوم ۲.۰، راهکارهای لایهٔ دوم همچنان بهترین گزینه برای مقیاس‌پذیری اتریوم هستند. حتی به نظر می‌رسد ویتالیک بوترین نیز از پلتفرم‌های لایه دوم به‌عنوان راهکاری برای مقیاس‌گذاری فعلی حمایت می‌کند.
در سال جاری، ماتیک نتورک (Matic Network) و او‌ام‌جی نتورک (OMG Network) هر دو از راهکارهای لایه دوم مبتنی بر متغیرهای پلاسما رونمایی کردند. این راهکارها از ساید چین‌ها (زنجیره‌های جانبی) برای پردازش بار زنجیره اصلی اتریوم استفاده می‌کنند.
با این حال، در حالی که پلاسما برای مدتی به‌عنوان فناوری مقیاس‌پذیری انتخاب شده بود، اما در سال جاری بیشتر نگاه‌ها معطوف به راهکار تجمعی (rollups) شده بود که ویتالیک بوترین نیز آن را تأیید کرده است. علاوه بر این، پروتکل حریم خصوصی آزتک (Aztec) قراردادهای هوشمند اختصاصی مبتنی بر راهکار تجمعی دانایی صفر (Zero-knowledge rollups) راه‌اندازی کرده است. تجمع دانایی صفر با استفاده از اثبات دانایی صفر و به‌منظور تأیید اعتبار، تراکنش‌ها را با یکدیگر تجمیع می‌کند.
نوع دیگری از راهکار تجمعی، به تجمیع خوشبینانه (optimistic rollups) مشهور است که طی چندین پروژه توسعه پیدا کرده است. این راهکار تجمیع از نظریه بازی برای پرهیز از نیاز به بار سنگین محاسباتی zk-Rollups استفاده می‌کند. اریک دی مورا (Erick De Moura)، بنیان‌گذار و مدیرعامل کارتسی (Cartesi)، توضیح می‌دهد که چگونه رول‌آپس از راهکارهای مقیاس‌پذیری مبتنی بر پلاسما عملکرد بهتری دارد:
رول‌آپس مسئله بزرگی به نام دسترس‌پذیری داده‌ها را حل می‌کند که این مسئله در پلاسما به‌طور ذاتی وجود دارد. با استفاده از رول‌آپس، همه داده‌های تراکنش‌ها ترکیب یا تجمیع می‌شود و در اتریوم در دسترس قرار می‌گیرد. این روش ارزان‌تر از تراکنش‌های مبتنی بر بلاک چین معمولی است. علاوه بر این، همه بار محاسباتی آن در خارج از زنجیره انجام می‌شود و مزایای زیادی را در خصوص توان عملیاتی و مقرون‌به‌صرفه بودن معاملات به همراه می‌آورد.
کارتسی قرار است نسخه اولیه راهکار تجمیع خوشبینانه خود را به‌صورت آزمایشی در اوایل سال ۲۰۲۱ راه‌اندازی کند. این راه‌اندازی با زیرساخت مبتنی بر لینوکس انجام خواهد شد و در نتیجه نسخه مقیاس‌پذیری از اتریوم را در دسترس توسعه‌دهندگانی قرار می‌دهد که از استانداردهای اصلی استفاده می‌کنند.
یک اکوسیستم مقیاس‌پذیر
لازم به ذکر است که ورود اتریوم ۲.۰، تلاش‌ها برای توسعه پلتفرم‌های لایهٔ دوم را که در حال حاضر برای حل مسئله مقیاس‌پذیری تلاش می‌کنند نفی نمی‌کند. در عوض، فناوری‌هایی مانند رول‌آپس یا ساید چین‌ها، کمک به مقیاس‌پذیری اتریوم ۲.۰ را ادامه خواهند داد و هنگامی که شاردینگ به‌طور کامل اجرایی شد، ظرفیت این فناوری‌ها بیشتر خواهد شد.
بنابراین خود را برای یک سفر طولانی آماده کنید. اتریوم ۲.۰ ممکن است برای یک راه‌اندازی اولیه آماده باشد، اما این تنها یک گام ابتدایی در یک مسیر طولانی برای رسیدن به مقیاس‌پذیری است. توسعه مداوم راهکارهای لایه دوم بدین معنی است که شرکت‌های زیادی در این حوزه در حال فعالیت هستند.